Wyszukiwarka szkoleń dla pielęgnierek i położnych

Strona główna > Projekt zmian w wykazie specjalizacji i kursów > Protest przeciwko usunięciu z listy szkoleń specjalizacyjnych pielęgniarstwa diabetologicznego.

Projekt zmian w wykazie specjalizacji i kursów

Protest przeciwko usunięciu z listy szkoleń specjalizacyjnych pielęgniarstwa diabetologicznego.

W styczniu 2012 roku ministerstwo zdrowia przedstawiło projekt rozporządzenia w sprawie nowego wykazu specjalizacji oraz szkoleń kwalifikacyjnych, które może odbywać pielęgniarka i położna.

Ministerstwo zdrowia zamierzało zlikwidować 8 z 18 specjalizacji, które mogły odbywać tylko pielęgniarki oraz proponowało aby specjalizacja kierowana dla położnych była tylko jedna: w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno - położniczego (zawierać ma moduł z pielęgniarstwa neonatologicznego i rodzinnego)! Szczegóły tutaj.
Natomiast w zakresie kursów kwalifikacyjnych zamierzano zlikwidować 4 z 15 kursów kwalifikacyjnych, które mogły odbywać tylko pielęgniarki oraz dopisać dwa rodzaje kursów w dziedzinie pielęgniarstwa: anestezjologicznego i intensywnej opieki w położnictwie i ginekologii, operacyjnego w położnictwie i ginekologii. Szczegóły tutaj.

Argumentacja ministerstwa zdrowia za wprowadzeniem zmian w wykazie sprowadzała się do wyjaśnienia, że: "do chwili obecnej dziedziny pielęgniarstwa oraz dziedziny mające zastosowanie w ochronie zdrowia były zbyt zawężone tematycznie, co z kolei znacznie ograniczało możliwości odpowiedniego wykorzystania uzyskanego przez pielęgniarkę lub położną wykształcenia i obszaru pracy zgodnego z posiadaną specjalizacją". Dlatego, obecny "projekt rozporządzenia zmniejsza liczbę dziedzin pielęgniarstwa, łącząc zbliżone tematycznie dziedziny pielęgniarstwa, co przygotuje pielęgniarkę/położną do wykonywania świadczeń zdrowotnych dla szerszej grupy pacjentów, dając większą możliwość zmiany obszaru zatrudnienia z zachowaniem przydatności zdobytego tytułu specjalisty w danej dziedzinie".

Natomiast w lipcu 2012 roku ministerstwo zdrowia publikuje kolejną wersję projektu wykazu kursów i specjalizacji, które będą mogły odbywać pielęgniarki i położne. Szczegóły tutaj.

Teraz prezentuję uwagi do przedmiotowego projektu tylko w kontekście pomysłu ministerstwa zdrowia, aby z wykazu szkoleń, które może odbywać pielęgniarka wykreślić szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie pielęgniarstwa diabetologicznego.

Polska Federacja Edukacji w Diabetologii:
Usunięcie pielęgniarstwa diabetologicznego z listy specjalizacji i umieszczenie tej dziedziny pielęgniarstwa jako modułu i składnika pielęgniarstwa zachowawczego jest rozwiązaniem, na które pielęgniarki pracujące z pacjentami z cukrzycą nie mogą się zgodzić – właśnie ze względu na dobro swoich pacjentów.
Wiele ważnych argumentów przemawia za utrzymaniem specjalizacji diabetologicznej i kształceniem pielęgniarek pracujących z pacjentami z cukrzycą na poziomie specjalistycznym i w ramach odrębnej specjalizacji.
Najważniejsze z nich to:
1) znaczne rozpowszechnienie cukrzycy w Polsce i silna tendencja do wzrostu zachorowalności (obecnie liczbę osób z cukrzycą szacuje się na 2,5 mln, są to pacjenci reprezentujący cały przekrój społeczny: dzieci, kobiety w ciąży i osoby starsze;
2) przy braku kompleksowej, dobrze kontrolowanej terapii postęp choroby jest nieunikniony, a ryzyko ciężkich i inwalidyzujących powikłań (utrata wzroku, utrata kończyn, niewydolność nerek, serca) bardzo duże;
3) niezbędny jest wysoki poziom specjalistycznej, rozbudowanej i zróżnicowanej wiedzy i samodzielności pielęgniarki zajmującej się osobami z cukrzycą;
4) europejskie i światowe koncepcje walki z cukrzycą są nastawione na wzmocnienie uprawnień i kompetencji pielęgniarek opiekujących się pacjentami z cukrzycą, w czym upatruje się szansy na opanowanie światowego postępu choroby.
O tym, że w Europie i na świecie problem cukrzycy jako choroby społecznej i cywilizacyjnej traktowany jest bardzo poważnie, świadczą np. wnioski z międzynarodowej konferencji pt. „Polskie Forum Zmieniajmy Cukrzycę”, zorganizowanej w Warszawie 6 września ub.r. w ramach polskiej prezydencji Rady Unii Europejskiej.
Dotychczasowe działania prowadzone w Polsce pokazują, że mamy świadomość wielkiego zagrożenia, jakie niesie cukrzyca. Nasz kraj przed kilkudziesięciu laty wprowadził specjalizację z dziedziny diabetologii dla lekarzy, co dało możliwość skuteczniejszej opieki nad chorymi na cukrzycę.
W ślad za tym został przygotowany program specjalizacji z pielęgniarstwa diabetologicznego; kształcenie pielęgniarek specjalistek w dziedzinie diabetologii ruszyło 6 lat temu. Rozwija się kadra, która będzie w stanie konsekwentnie przyczyniać się do unowocześnienia organizacji opieki diabetologicznej (jak to postulowało Polskie Towarzystwo Diabetologiczne w apelu do rządu, przyjętym podczas Karpackiej Konferencji Diabetologicznej 18 maja br.: poprzez zwiększenie roli pielęgniarki w leczeniu chorych na cukrzycę).
Tymczasem po raz kolejny, wbrew opiniom środowiska diabetologicznego, resort proponuje ograniczenie kształcenia w dziedzinie pielęgniarstwa diabetologicznego poprzez likwidację specjalizacji diabetologicznej.
Chcielibyśmy poznać zasady i kryteria wyodrębniania specjalizacji i zrozumieć, dlaczego spełniają je pielęgniarskie specjalizacje onkologiczna
czy też psychiatryczna, zaś diabetologiczna – nie?
Na podstawie własnej wieloletniej pracy w diabetologii i opinii zarówno doświadczonych pielęgniarek diabetologicznych, jak i cieszących się autorytetem lekarzy diabetologów uważamy, że cukrzyca nie może być traktowana jak jedno spośród licznych schorzeń wewnętrznych i z punktu widzenia pielęgniarstwa ujęta jedynie zachowawczo. Potwierdzają to argumenty 1–4 wymienione na początku tego pisma. To jest zbyt potężny problem medyczny i społeczny i także lekarze widzą potrzebę silnego włączenia się pielęgniarek w terapię. Jeśli jednak pielęgniarka ma prawidłowo zająć się pacjentem z cukrzycą, musi podejmować aktywne i profesjonalne działania. A żeby to czynić, musi dysponować bardzo rozbudowaną wiedzą na temat mechanizmów cukrzycy i umiejętnościami pozwalającymi wspierać różnorodne grupy pacjentów, uczyć ich samokontroli i odpowiedzialności za własne zdrowie. Od zaangażowania pielęgniarki w opiekę w równym stopniu, jak od ustalonej przez lekarza farmakoterapii zależy to, czy życie osób z cukrzycą ma dobrą jakość czy nie.
Niezbędną samodzielność w wyborze swoich zawodowych działań, uprawnienia i kompetencje pielęgniarka może uzyskać w trakcie pełnookresowego kształcenia specjalizacyjnego – nie zaś krótkiego modułu w obrębie specjalizacji zachowawczej – nawet wzmocnionego kursem kwalifikacyjnym.
O tym, że oparcie edukacji specjalistycznej na module zawartym w specjalizacji w dziedzinie pielęgniarstwa zachowawczego, może świadczyć następujące wyrywkowe porównanie obecnych programów ramowych: w dziedzinie pielęgniarstwa diabetologicznego i zachowawczego.
Kształcenie specjalizacyjne w dziedzinie pielęgniarstwa diabetologicznego ma przygotować pielęgniarkę do sprawowania kompleksowej opieki nad pacjentem chorym na cukrzycę oraz do roli edukatora pacjentów i ich rodzin. Łączna liczba godzin dydaktycznych wynosi 1.165 godzin, w tym w bloku specjalistycznym 835 godzin w podziale na 240 godzin teorii i 595 praktyki. Szkolenie specjalizacyjne składa się z siedmiu modułów, w tym: III Żywienie chorych na cukrzycę, IV Pielęgnowanie osób dorosłych chorych, V Pielęgnowanie dzieci chorych na cukrzycę, VI Opieka okołooperacyjna nad chorym na cukrzycę, VII Edukacja chorych na cukrzycę.
Każdy moduł (poza opieką okołooperacyjną) składa się z 30–45 godzin zajęć teoretycznych. Praktyczne doskonalenie umiejętności specjalistycznych w kluczowych modułach pielęgniarskich, tj. żywienie chorych, pielęgnowanie dzieci, edukacja, trwa 140–150 godzin, a w module pielęgnowanie dorosłych (w tym kobiet w ciąży, pacjentów z powikłaniami cukrzycowymi, poddawanych zabiegom) – nawet 350 godzin. Lista umiejętności wynikowych w każdym module wynosi od 12 do 18 pozycji i są wśród nich następujące:
- wyjaśnić mechanizm zaburzeń metabolicznych w cukrzycy; interpretować objawy kliniczne i wyniki badań diagnostycznych; ocenić stopień wyrównania cukrzycy na podstawie wyników badań biochemicznych i klinicznych; współuczestniczyć w ocenie skuteczności leczenia cukrzycy 1 i 2 typu (moduł II);
- dostosować dietę w przypadku chorób współistniejących, ze szczególnym uwzględnieniem otyłości; udzielać porad żywieniowych dostosowanych do możliwości i potrzeb pacjenta (moduł III);
- rozpoznawać stany zagrożenia życia w przebiegu cukrzycy; podejmować działania w przypadku wystąpienia stanów zagrożenia życia; zaplanować docelowe wskaźniki kontrolne w odniesieniu do poszczególnych grup chorych; dokonać korekty dawki insuliny krótko działającej w szczególnych sytuacjach; współuczestniczyć w ocenie skuteczności leczenia cukrzycy (IV);
- zapobiegać powikłaniom w gojeniu się ran pooperacyjnych; pielęgnować chorego w przypadku wystąpienia powikłań w gojeniu się ran pooperacyjnych; przedstawić zasady prowadzenia rehabilitacji pooperacyjnej chorego na cukrzycę; edukować pacjenta w zakresie stosowania diety oraz aktywności fizycznej, ze względu na zmiany spowodowane zabiegiem operacyjnym (VI);
- nauczyć chorego i (lub) rodzinę (opiekunów) oznaczać poziom glukozy we krwi i acetonu w moczu; nauczyć chorego i rodzinę (opiekunów) wykonywania iniekcji insuliny; nauczyć chorego korekty dawki insuliny w zależności od aktualnej glikemii, wysiłku fizycznego i posiłku przy pomocy glukometrów i suchych pasków testowych; nauczyć chorego rozpoznawania objawów stanów zagrożenia życia występujących
w cukrzycy i postępowania w przypadku ich wystąpienia (VII).
Specjalizacja w dziedzinie pielęgniarstwa zachowawczego dla pielęgniarek obejmuje łącznie 1.110 godzin dydaktycznych, w tym w bloku specjalistycznym 780 godzin: zajęć teoretycznych 430 godzin, zaś praktycznych 350 godzin. W obecnym programie jest 11 modułów: pielęgnowanie pacjenta w schorzeniach układu krążenia, oddechowego, pokarmowego, moczowego, krwiotwórczego, tkanki łącznej, schorzeniach alergicznych, skórno-wenerologicznych i pielęgnowanie pacjenta w wieku podeszłym. W tej specjalizacji przeważają zajęcia teoretyczne; w większość modułów przeznacza się na nie od 30 do 60 godzin, zaś zajęcia praktyczne trwają wszędzie 35 godzin.
Na przykład w module Pielęgnowanie pacjenta w schorzeniach układu dokrewnego i przemiany materii na zajęcia teoretyczne przewidziano 40 godzin, a na praktyczne (oddział lub poradnia endokrynologiczna) – 35 godzi; razem 75. Można się spodziewać, że gdy w specjalizacji z pielęgniarstwa zachowawczego znajdzie się moduł diabetologiczny, wymiar przeznaczonych na nie godzin dydaktycznych będzie porównywalny – czyli ponad dziesięciokrotnie mniej niż w obecnym szkoleniu specjalizacyjnym.
Potraktowanie diabetologii jako „wąskiej specjalizacji” porównywalnej z np. neurologią nie jest właściwe ze względu na masowość i dużą dynamikę zachorowań na cukrzycę oraz różnorodność i rozmiar zagrożeń i kosztów, jakie niesie rozwój choroby. Fakt, że tytuł specjalisty ma dziś zaledwie 75 pielęgniarek, o niczym nie świadczy: dwuletnie szkolenia specjalizacyjne są prowadzone dopiero od 2007r; dodatkowo zauważmy, że w trwających obecnie szkoleniach uczestniczy 174 pielęgniarek, które przystąpią do egzaminów w 2012,2013 i 2014r. zasilając grono specjalistek.
O ile mi wiadomo, zainteresowanie szkoleniami jest spore, ponieważ oczekuje się nasilenia działań systemu ochrony zdrowia na rzecz walki z cukrzycą, a środowiska lekarskie postulują przyjęcie Ustawy o Cukrzycy – Narodowego Programu Zapobiegania i Zwalczania Cukrzycy i Jej Powikłań). W tej sytuacji ograniczenie kształcenia pielęgniarek do modułu w specjalizacji z pielęgniarstwa zachowawczego wydaje się dalece niewystarczające. Deficyt wiedzy i umiejętności tak przygotowanej pielęgniarki będzie tym bardziej widoczny, że – jak wynika z programu obecnej specjalizacji – powinna mieć ona pogłębione specyficzne umiejętności pozwalające na skuteczną opiekę nad pacjentami w wieku
rozwojowym, ciężarnymi, starszymi itd., powinna móc intensywnie działać w środowisku; zatem „moduł diabetologiczny” powinien być zawarty w specjalizacji pediatrycznej, rodzinnej, położniczej, chirurgiczno-operacyjnej i długoterminowej.
Tylko czy byłoby to dobre rozwiązanie? Czy korzystne dla pacjenta? I czy zwiększy „możliwość wykonywania zadań przez pielęgniarki specjalistki w różnych rodzajach świadczeń” (jak czytamy w p. 2 uzasadnienia do projektu rozporządzenia)?
Polska Federacja Edukacji w Diabetologii jako stowarzyszenie profesjonalistów ma obowiązek opiniować projekty dokumentów. Oczekujemy, że opinia i wątpliwości pielęgniarek diabetologicznych zostaną uwzględnione, a zawarte w projekcie rozwiązania jeszcze raz poddane dyskusji i zmodyfikowane.
Stowarzyszenie Pielęgniarek i Położnych na rzecz promocji zawodu i praw kobiet „OAZA”:
Zaskakujące jest również to, iż Ministerstwo Zdrowia widzi potrzebę utworzenia  w podmiotach działalności leczniczej stanowiska: edukator w cukrzycy, a nie widzi potrzeby utrzymania specjalizacji w dziedzinie pielęgniarstwa diabetologicznego. Cukrzyca jest poważnym problemem zdrowotnym współczesnego społeczeństwa i pielęgniarki specjalistki w tej dziedzinie mogłyby wykonywać swoje zadania zawodowe w każdym oddziale szpitalnym oraz w placówkach podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej.
Fundacja Rozwoju Pielęgniarstwa Polskiego:
Postęp medycyny i technologii powinien iść w parze z rozwojem i możliwościami pielęgniarek pracujących wśród pacjentów z cukrzycą o różnorodnych kwalifikacjach i umiejętnościach na rzecz pacjenta i jakości usług medycznych, jak również z planem polityki kadrowej. Temu służą m.in. różne możliwości szkoleń w ramach kształcenia ustawicznego, jak i plany rozwoju zawodowego. Zmniejszenie liczby dziedzin specjalizacji dla pielęgniarek ogranicza, a nawet zmniejsza możliwości i wykorzystanie postępu i rozwoju medycyny oraz technologii specjalistycznej, jak i potencjału grupy pielęgniarek diabetologicznych.
Od 2000 roku Jolanta Czerniak jest ściśle związana z problematyką diabetologii, najpierw jako pielęgniarka odcinkowa, później jako pacjentka, a teraz jako szkoleniowiec, członek Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii i pielęgniarka zarządzająca. Jako członek PFED wielokrotnie uczestniczyła w szkoleniach krajowych, jak i zagranicznych. Dzięki temu miała możliwość obserwacji postępu i możliwości wykorzystania wąskospecjalistycznych pielęgniarek diabetologicznych, które w sposób efektywny pełnią rolę specjalistek, edukatorów dla pacjentów, ich rodzin jak również dla zespołów interdyscyplinarnych zwłaszcza w instytucjach, regionach które nie mają lekarzy ze specjalizacją diabetologiczną. Możliwość wystąpienia różnorodnych powikłań w cukrzycy doprowadziła w wielu krajach do stworzenia narodowych programów zapobiegawczych, w których istotną rolę zajmują pielęgniarki diabetologiczne. Zasadniczą rolę w zapobieganiu powikłań cukrzycy stanowi proces edukacji zdrowotnej, dzięki której chorzy są przygotowywani do sprawowania samoopieki i zmniejszenie kosztów specjalistycznej opieki zmniejszając niepełnosprawności.
Umieszczenie pielęgniarstwa diabetologicznego jedynie jako modułu w pielęgniarstwie zachowawczym jest rozwiązaniem, na które pielęgniarki pracujące z pacjentami z cukrzycą nie powinny się zgodzić – właśnie ze względu na dobro tych pacjentów i różnorodność powikłań.
Za utrzymaniem specjalizacji z pielęgniarstwa diabetologicznego przemawiają argumenty:
1) rozpowszechnienie cukrzycy w każdej dziedzinie medycyny wraz z tendencją wzrostu zachorowalności zarówno wśród dorosłych, jak i dzieci;
2) niezbędna potrzeba kompleksowej terapii interdyscyplinarnej zespołu terapeutycznego;
3) wzrost ryzyka ciężkich i nieodwracalnych powikłań: choroba niedokrwienna serca, ostry zawał serca, choroby tętnic obwodowych, choroby naczyniowe mózgu, retinopatię, nefropatię, neuropatię, zespół stopy cukrzycowej, amputacje...
4) wzrost statystyk, które potwierdzają powyższe powikłania;
5) europejskie i światowe programy walki z cukrzycą nastawione na wzmocnienie uprawnień i kompetencji pielęgniarek pracujących z pacjentami z cukrzycą.
W związku z powyższym istnieje niezbędna potrzeba nadania pielęgniarkom specjalistycznej wiedzy i samodzielności poprzez specjalizację w dziedzinie diabetologii. Problemy pacjentów z cukrzycą jako choroby społecznej i cywilizacyjnej powinny być traktowane bardzo poważnie, gdyż powikłania tej choroby będą trudne do udźwignięcia przez polski system ochrony zdrowia.
Podjęte od kilku lat zaangażowanie i działania polskich pielęgniarek diabetologicznych w różnych organizacjach pozarządowych w kraju i na świecie, a zwłaszcza PFED regularnie pokazywały istniejące wsparcie naszego rządu na polu edukacyjnym, jak i naukowych co nie powinno zostać przekreślone w dalszych możliwościach realizacji w poprawie zdrowia publicznego naszych obywateli poprzez skreślenie z listy specjalizacji diabetologicznej.
Dzięki specjalizacji diabetologicznej zaczęła rozwijać się nam pielęgniarska kadra specjalistyczna, co nie powinno być zaprzepaszczone, a raczej kontynuowane i rozwijane celem poprawienia sytuacji diabetologicznej w Polsce. Kształcenie ustawiczne i specjalistyczne jest niezbędne, aby wdrożyć programy profilaktyczne, zmniejszyć liczbę powikłań, co ma wpływ na wydatki czy ograniczenie śmiertelności.
Bez specjalistycznej wiedzy i umiejętności pielęgniarce będzie trudno podejmować aktywne i profesjonalne, samodzielne działania. Jest jej niezbędna bardzo specjalistyczna wiedza na temat mechanizmów tej choroby i umiejętności pozwalające wspierać różnorodne grupy pacjentów, uczyć ich samokontroli i odpowiedzialności. Od jej zaangażowania w opiekę będzie zależało jaką jakość życia i opieki będą miały osoby z cukrzycą. Pielęgniarka diabetologiczna musi mieć znaczną samodzielność w wyborze swoich zawodowych działań, a takie samodzielne uprawnienia i kompetencje może uzyskać w trakcie kształcenia specjalizacyjnego, a nie krótkiego modułu w obrębie specjalizacji zachowawczej, czy po kursie kwalifikacyjnym.

Wybrał

Mariusz Mielcarek

Zobacz także:
Aktualności według działów - Projekt zmian w wykazie specjalizacji i kursów dla pielęgniarek i położnych. PONAD 500 KOMENTARZY!